Startersgids vertalen

Het vertalen van Ubuntu is een van manieren waarop je kunt helpen om Ubuntu voor zoveel mogelijk mensen toegankelijk te maken.

Voordat je begint

Nog te doen.

Beginnen bij het begin

Vertalen is geen gemakkelijke bezigheid. Allereerst is het belangrijk de beide talen, in dit geval Engels en Nederlands, goed te beheersen. Maar zelfs al is je taalbeheersing vlekkeloos, dan zijn er evengoed nog valkuilen. Onder de tips staan er enkele opgenoemd.

Vertaler word je overigens niet zomaar even, het is een proces waar elke aspirant-vertaler doorheen moet. Dit waarborgt dat de geleverde vertalingen van optimale kwaliteit zijn.

Stap 1: Maak de benodigde accounts aan. Voor een lidmaatschap heb je de volgende accounts nodig: een account op deze wiki, een account op Launchpad, een account bij onze mailing list, een nickname op IRC-netwerk Freenode én een actief e-mailadres.

Stap 2: Stuur een e-mail naar vertaal@ubuntu-nl.org. Stel jezelf hierin voor, en maak goed duidelijk waarom je graag wilt vertalen. Beschouw dit als een soort sollicitatiebrief. Slordig taalgebruik in je mail laat uiteraard een slechte indruk achter. Als je al actief bent als vertaler, vertel dan wat over je vertaalwerk.

Stap 3: Vervolgens word je uitgenodigd om onze aankomende meeting bij te wonen. Je komt daar meer te weten over ons team en over de leden van het team. Je wordt door andere leden begeleid bij het verkennen van het vertaalsysteem en het vertalen van je eerste pakketten. Naarmate je langer lid bent, krijg je steeds meer verantwoordelijkheid en mag je steeds meer zelfstandig werken. Meld je tevens aan voor onze mailing list, waarmee het team communiceert. Dit kun je doen.

Wordt er, in overleg met alle leden van het team, besloten dat je voldoet aan onze verwachtingen en we zijn tevreden met je? Gefeliciteerd! Je bent dan lid van het vertaalteam. Vanaf dan worden al jouw vertalingen meteen doorgevoerd, en kun je suggesties van anderen overnemen.

Enkele tips:

Tips, het zijn van die handige dingen. Het maakt het leven makkelijker omdat je dan niet helemaal alleen je weg hoeft te zoeken, maar de wegwijzertjes kunt volgen.

Tip 1:

• Ubuntu, Kubuntu en Xubuntu (respectievelijk Gnome, KDE en Xfce) hebben elk hun eigen taalgebruik. Houd hier rekening mee bij het vertalen! Het is dus verstandig om je eerst vertrouwd te maken met de 'buntu-specifieke termen voordat je met het vertalen van onderdelen van die bureaubladomgevingen begint. Het wordt ook aanbevolen om je te houden bij software en documentatie die bij jouw specifieke 'buntu-smaak hoort, al is er natuurlijk niemand die je ervan weerhoudt om dat niet te doen.

Tip 2:

• Menu-items met sneltoetsen vertalen is een van de dingen die bedriegelijk gemakkelijk lijken, maar je kan er enorm mee in de fout gaan.

• Een sneltoets kun je herkennen doordat er een _underscore (Gnome/Xfce) of een &ampersand (KDE/Qt) voor de letter staat die als sneltoets wordt gebruikt. Deze sneltoetsen komen met name voor in menu's en dialoogvensters.

• Let op!: Voor veel sneltoetsen bestaan al standaardvertalingen, deze zijn te vinden in de sectie Standaardvertalingen sneltoetsen (GTK 2.0), deze standaardvertalingen moeten zoveel mogelijk worden gehanteerd, hiervan afwijken is niet alleen bijzonder vervelend voor de gebruiker die zich steeds opnieuw moet aanpassen aan steeds veranderende sneltoetsen, maar ook voor diegenen die veel zorg en moeite hebben gestoken in het vertalen van die sneltoetsen. Dit zijn met name de upstream vertalers. Om een goede relatie te behouden met de gebruikers en met de vertalers buiten het vertaalteam van Ubuntu-nl, is het belangrijk dat zo min mogelijk van de standaardvertalingen wordt afgeweken!

• Soms is het niet mogelijk om een sneltoets met een standaardvertaling te vertalen, omdat er anders conflicten binnen hetzelfde menu kunnen ontstaan. Zo zou het kunnen voor komen dat in hetzelfde menu de items "_Save" en "_Fullscreen" staan, deze zouden volgens de standaard met "Op_slaan" en "_Schermvullend" vertaald moeten worden waardoor de sneltoets CTRL+S aan twee items tegelijk wordt toegewezen, in dat geval moet je met zorg een alternatieve sneltoets uitkiezen om te voorkomen dat dit soort conflicten optreden.

. Voorbeelden:

• Als je een menu-item met sneltoets vertaalt die niet in de standaardvertalingen voorkomt, probeer dan zoveel mogelijk de oorspronkelijke sneltoets te behouden zodat je de kans verkleint dat 2 of meer acties aan dezelfde sneltoets worden toegewezen, maar blijf altijd opletten.

Tip 3:

• Als je een programma vertaalt dat je zelf niet gebruikt, installeer het dan en gebruik dat om te controleren of je de bronteksten correct interpreteert.

Tip 4:

• Houd bij het vertalen rekening met normaal Nederlands taalgebruik. Een zin als “This action can not yet be executed” kan dus niet worden vertaald met “Deze actie kan nog niet worden geëxecuteerd”. Hetzelfde geldt voor “Illegal file name” dat niet “Illegale bestandsnaam” betekent maar juist “Ongeldige bestandsnaam”.

  Een ander voorbeeld is “You can, using Thunar, access any file on your computer”. Het is verleidelijk om daar iets van te maken als “U kunt, met gebruikmaking van Thunar, elk bestand op uw computer benaderen”. Ook al zijn de bewoordingen correct Nederlands, het oogt erg vreemd omdat de zinsbouw dichter bij het Engels ligt dan bij het Nederlands. Beter is het om deze zin te vertalen met “Met Thunar kunt u toegang krijgen tot elk bestand op uw PC”.

Tip 5:

• Raadpleeg bij twijfel een (online) woordenboek of vertaalsite. Zo voorkom je vreemde miskleunen.
• Zo'n online vertaling is doorgaans verre van perfect, en in sommige gevallen zelfs ronduit fout. Vaar dus niet blind op dit soort automatische vertalingen, maar hanteer ze als een leidraad.

Tip 6:

• De gebruiker wordt altijd met "u" aangesproken. Hierop bestaan geen uitzonderingen!

Tip 7:

• Titels en koppen worden in het Nederlands altijd in “Sentence case” geschreven. Dat wil zeggen dat alleen de eerste letter van het eerste woord in een zin een hoofdletter is, alle navolgende woorden worden met kleine letters geschreven. Uitzonderingen op deze regel zijn eigennamen, plaatsnamen en de namen van programma’s.
• Voorbeelden:

• Merk op dat er in het Nederlands één tekencombinatie is die gezamelijk met hoofdletters worden geschreven indien die twee aan het begin van een zin staan. Deze combinatie is IJ.

• Voorbeelden:

Tip 8:

Een zeer veel voorkomende fout is het ten onrechte gebruiken van spaties. Zie, voordat je begint te vertalen, de website http://spatiegebruik.nl/regels.html

Voorbeelden:

Tip 9:

• Niet elk Engelstalig woord hoeft vertaald te worden, ook al zijn er Nederlandstalige equivalenten voor. Dit geldt voornamelijk voor de Engelstalige woorden die al lang zijn ingeburgerd. Denk bijvoorbeeld aan “printer”, “scanner” en “update”. Deze kunnen respectievelijk met “afdrukapparaat”, “aftaster” en “nieuwe versie” worden vertaald, maar in het geheel gezien, komen die vertalingen vreemd over.

Tip 10:

Vertaal flexibel. teksten die letterlijk vertaald worden, zijn vaak 'krom'. Probeer flexibel te vertalen. Dit houdt in dat de betekenis van de zin gelijk blijft, maar de opbouw zo goed mogelijk is. Voorbeelden:

Handige links:

• Spatiegebruik (dus niet "spatie gebruik"):

  http://spatiegebruik.nl

• Werkwoordsvormen(d/t’s):

  http://educatie-en-school.infonu.nl/taal/9591-de-spelling-van-de-werkwoordsvormen.html

• Woordenboek:

  http://vertaling.vrijschrift.nl/woordenboek

• Algemeen taaladvies:

  http://taalunieversum.nl/taal/advies/

• Zeer goede online vertaler, geeft meerdere synoniemen:

  http://www.tranexp.com:2000/Translate/result.shtml

• Google Translate, gebruik alleen om enkelvoudige woorden te vertalen!

  http://translate.google.com/translate_t?langpair=en|nl

• Bekijk hoe bepaalde woorden al zijn vertaald in Gnome, KDE en Xfce

  http://en.nl.open-tran.eu

• Diverse kleurnamen in meerdere talen. Dit zijn de officiële benamingen:

  http://www.xs4all.nl/~nlvanloo/old/RAL%20names.htm

• Informatie over het vertaalbeleid van Launchpad:

  https://help.launchpad.net/FAQ/Translations

• Vrijwel alle taalpakketten voor Ubuntu 9.10 (Karmic Koala). Handig om een vertaaldatabase op te bouwen.
  Gooi na het uitpakken alle mappen weg, met uitzondering van de map "nl".
  

https://translations.launchpad.net/ubuntu/karmic/+language-packs

Het kan voor komen dat de Nederlandse vertaling langer uitvalt dan de originele Engelse tekst. Dit is niet erg, omdat de meeste vensters waar de tekst in zal verschijnen, zich zonodig zullen vergroten om de tekst te laten passen.
Een uitzondering hierop zijn echter teksten waar een blauwe "⏎" de zinnen afbreekt. Deze passen doorgaan precies in een terminalvenster en bevatten meestal de hulptekst die verschijnt als je --help achter een opdracht/commando plaatst (voor een voorbeeld, zie: man --help).
Een truc om de breedte van die teksten overeen te laten komen met het origineel is om de oorspronkelijke tekst te kopiëren en in Gedit te plakken. Daaronder plaats je de Nederlandse vertaling en breek je de zinnen op dezelfde breedte af. Tot slot plak je de vertaalde tekst in het gebruikte programma of in Launchpad, en presto!

Werken met Launchpad

Launchpad is een behoorlijk uitgebreid platform. Code, bugs, ideeën, vertalingen en meer zijn er te beheren, maar wij gebruiken alleen de vertaalmogelijkheid.

Om bij de Nederlandse vertalingen te komen, surf je naar http://translations.launchpad.net. Klik dan op de laatste Ubuntu-versie in het lijstje onder het zoekvak, genaamd "Translatable Operating Systems". Vervolgens wordt een lijst weergegeven van beschikbare talen, met de bijbehorende status ( https://translations.launchpad.net/ubuntu/jaunty/+translations ). Deze status wordt weergeven als een gekleurd balkje, wiens legenda onderaan de pagina weergeven wordt. Klik hier op Dutch ( https://translations.launchpad.net/ubuntu/jaunty/+lang/nl ). Nu opent een pagina met vertaalbare projecten. Door deze weer te openen, kan het vertalen beginnen. Opmerking: vertaal geen upstream-projecten, zoals GNOME, Firefox en KDE. De vertalingen van deze projecten worden geregeld door hun eigen gemeenschap, en niet door Launchpad. Beperk je dus tot het vertalen van Ubuntu-specifieke zaken, zoals aangegeven op de Status-pagina. Meer informatie over Upstream vind je hieronder.

Elke vertaalbare string bestaat uit een aantal elementen:

• Het vergrootglas. Dit knopje opent de bijbehorende string op een aparte pagina, zodat deze gemakkelijk aan anderen getoond kan worden.
• het overneemknopje. Dit blauwe pijltje neemt de Engelse vertaling over naar de Nederlandse. Handig voor als de vertaling bestaat uit niet-vertaalbare elementen, zoals landen of technische termen.
• De huidige vertaling. Hier wordt de huidige vertaling weergeven, wanneer aanwezig. Onder de vertaling worden de reviewer en plaatser vermeld, inclusief een datum. Klik op de vertaling om hem over te nemen. Dit is handig wanneer je een klein gedeelte wilt veranderen.
• De nieuwe vertaling. Hier draait het allemaal om: vul hier de vertaling van het item in. Standaard is dit één regel, maar met het knopje ernaast kun je het uitbreiden tot een groter tekstvak. Wanneer een item een meervoud heeft, zijn er de tekstvelden 0 en 1, voor respectievelijk enkelvoud en meervoud.
• Upstreamvertaling. Wanneer er een upstreamvertaling beschikbaar is, is deze te vinden onder de optie Packaged. Wanneer de vertaling klopt met het Engels, klik deze dan aan!
• Vertaling herzien. Vink dit aan als je de vertaling als suggestie wilt indienen. Andere teamleden kunnen hem dan herzien en goedkeuren, als je zelf niet zeker bent van de vertaling.

Je vindt ook suggesties van niet-teamleden. Alleen teamleden kunnen direct vertalingen indienen, anderen kunnen slechts suggesties indienen. Vaak bevatten suggesties foutjes, aan jou de taak om ze te corrigeren en de vertaling in gebruik te nemen :-).

Wanneer je klaar bent met de pagina, klik je op de knop 'Save & Continue'. Dit kan even duren, want Launchpad is niet erg snel.

TIP: wil je meer dan 10 items per pagina weergeven? Voeg dan "?batch=getal" toe aan de url, of "&batch=getal" als er al andere URL-argumenten staan.

Vertalen met PO-editors

Het is ook mogelijk om de complete vertaling van een project te downloaden van Launchpad in een zogenaamd PO-bestand. Bij de grotere projecten (boven de 1000 strings) is dit makkelijker dan Launchpad, omdat PO-editors vaak hulpmiddelen hebben om sneller te vertalen. Zo'n bestand is te openen met een PO-editor. Dit zijn enkele PO-editors die beschikbaar zijn in Ubuntu:

• Gtranslator

• Kbabel

• Lokalizel

Er wordt hier niet verder ingegaan op PO-editors, maar je kunt altijd terecht op de Contactkanalen voor hulp.

Klik op de link 'Download' in het grijze menu bovenaan de vertaalpagina. Kies voor het PO-formaat, en je zou een mail moeten ontvangen met het bestand. Wanneer het bestand af is, upload het dan terug naar Launchpad via de optie 'Upload a file' in het grijze menu. De vertalingen op Launchpad worden dan bijgewerkt door jouw PO-bestand.

Opmerking: doe dit alleen wanneer het project alléén aan jou is toegekend. het kan namelijk voorkomen dat terwijl jij je vertaling off-line maakt, andere mensen hem dubbel maken via Launchpad!

Termen en bewoordingen

Binnen het vertaalteam worden soms bepaalde termen en bewoordingen gebruikt die niet direct helemaal duidelijk zijn. Deze worden hier uitgelegd.

• Upstream: Veel software wordt niet door de Ubuntu-gemeenschap gemaakt en/of onderhouden. Enkele voorbeelden zijn Gimp, Gnome en Scribus, deze hebben eigen websites en/of Launchpad-pagina's, inclusief eigen vertalingen. Deze vertalingen worden bij elke nieuwe versie van die software door Ubuntu geïmporteerd, en het is daarom vaak het meest efficiënt om je vertaling niet alleen in te dienen op de Ubuntu-pagina van Launchpad, maar ook bij het project zelf zodat ook daar jouw correcties en vertalingen worden doorgevoerd. Deze komen uiteindelijk in alle distributies, inclusief Ubuntu, terecht die van die software gebruik (zullen) maken.

---

Appendix A: Standaardvertalingen sneltoetsen (GTK 2.0)